🥁 𝗦𝘆𝗺𝗽𝗵𝗼𝗻𝗶𝗰 𝗕𝗮𝗻𝗱 จะเป็นไปได้ไหม หากไม่มีเพอร์คัชชัน❓

หากเราตอบคำถามว่า “𝗦𝘆𝗺𝗽𝗵𝗼𝗻𝗶𝗰 𝗕𝗮𝗻𝗱 จะเล่นได้ไหม ถ้าไม่มีเพอร์คัชชัน?” ในเชิงเทคนิค คำตอบคือ “ได้” แน่นอนว่าโน้ตเมโลดี้ยังคงอยู่ เพลงยังคงจบลงตามโครงสร้าง ผู้ชมอาจไม่ทันสังเกตว่าบางจังหวะเงียบไป

แต่เมื่อเราขยับคำถามไปในระดับกระบวนการเรียนรู้ คำตอบจะไม่ง่ายขนาดนั้น

  #โครงสร้างเสียงที่เปลี่ยนไป:

การไม่มีเพอร์คัชชัน หมายถึงการสูญเสีย “พลังงานกลาง” ที่กำกับจังหวะ แรงส่ง และไดนามิกทางอารมณ์ของวงดนตรี เพลงอาจยังเล่นจบ แต่จะขาด “มิติ” ที่ทำให้การฟังลึกซึ้งขึ้น เช่น การเปลี่ยนช่วงตอน 𝗖𝗿𝗲𝘀𝗰𝗲𝗻𝗱𝗼 โดยไม่มี 𝗰𝘆𝗺𝗯𝗮𝗹 𝗿𝗼𝗹𝗹 หรือจังหวะเต้นของ 𝗯𝗮𝘀𝘀 𝗱𝗿𝘂𝗺 ที่เป็นเหมือน “หัวใจ” ของวงหายไป

  #พฤติกรรมการเรียนรู้ของนักเรียน:

เพอร์คัชชันสอนให้เด็ก “รอจังหวะ”, “ควบคุมความเงียบ” และ “สื่อสารแบบไม่ใช่คำพูด” ซึ่งเป็นทักษะทางดนตรีและทางสังคมที่ลึกซึ้งมาก หากไม่มีเพอร์คัชชัน กระบวนการเหล่านี้จะถูกตัดออกจากห้องเรียนไปโดยไม่รู้ตัว

  #ทัศนคติต่อเสียงที่ไม่ใช่เมโลดี้:

เพอร์คัชชันคือเครื่องดนตรีที่ไม่ได้มีบทบาทนำ แต่มีคุณค่าทางโครงสร้าง ความเงียบของพวกเขาสอนให้เพื่อนร่วมวงเคารพเสียงที่ไม่เด่น เมื่อไม่มีเพอร์คัชชัน ผู้เรียนจะยังเห็นคุณค่าของ “เสียงที่สนับสนุน” ได้อยู่ไหม?

  𝗦𝘆𝗺𝗽𝗵𝗼𝗻𝗶𝗰 𝗕𝗮𝗻𝗱 ยังเป็นพื้นที่การเรียนรู้ที่ครบถ้วนอยู่หรือไม่?

วงดนตรีไม่ได้เป็นเพียงพื้นที่ฝึกซ้อม แต่คือพื้นที่ทดลองบทบาท ความสัมพันธ์ และความร่วมมือ ถ้าบางบทบาทถูกตัดหายไป ความเข้าใจของเด็กต่อคำว่า “วง” อาจถูกตีกรอบเหลือแค่ “ใครเล่นเยอะ ใครเด่น” แทนที่จะเป็น “ใครมีหน้าที่อะไรเพื่อให้ทั้งวงเคลื่อนไปด้วยกัน”

การไม่มีเพอร์คัชชันอาจไม่ทำให้เพลงหยุด

แต่การไม่มีเพอร์คัชชัน อาจทำให้บทเรียนบางอย่างของการเป็นมนุษย์ในวงดนตรี…ขาดหายไป

𝟭. เพอร์คัชชันในฐานะ “#โครงสร้างเงียบ”: จังหวะที่ไม่ได้ถูกได้ยินเสมอไป

ในวงดุริยางค์ซิมโฟนิก (𝗦𝘆𝗺𝗽𝗵𝗼𝗻𝗶𝗰 𝗕𝗮𝗻𝗱) เครื่องเพอร์คัชชันมักจะถูกมองว่าเป็น “เสียงตกแต่ง” หรือองค์ประกอบที่ทำหน้าที่เพิ่มสีสันให้กับดนตรี อย่างไรก็ตาม หากมองให้ลึกลงไปในบทบาทที่แท้จริง เพอร์คัชชันคือองค์ประกอบที่ “โอบล้อม” การฟังและการเล่นของนักดนตรีทุกคน — โดยเฉพาะในแง่ของการควบคุม “เวลา” และ “พลังงาน” ที่ไม่ได้แสดงตัวอย่างเด่นชัดเหมือนเมโลดี้

เครื่องอย่าง 𝘁𝗶𝗺𝗽𝗮𝗻𝗶, 𝗯𝗮𝘀𝘀 𝗱𝗿𝘂𝗺, หรือแม้แต่ 𝘀𝗻𝗮𝗿𝗲 𝗱𝗿𝘂𝗺 ไม่ได้มีแค่เสียงที่จับต้องได้ แต่ยังให้ “จุดยึดทางเวลา” (𝘁𝗲𝗺𝗽𝗼𝗿𝗮𝗹 𝗮𝗻𝗰𝗵𝗼𝗿𝘀) ซึ่งช่วยให้นักดนตรีคนอื่นสามารถรู้ได้ว่าเสียงของตน “อยู่ตรงไหน” ภายในกรอบของเพลง ยิ่งในบทเพลงที่ไม่มีจังหวะที่ชัดเจน เช่น เพลงที่มีการ 𝗿𝘂𝗯𝗮𝘁𝗼 หรือการเปลี่ยนไดนามิกบ่อยครั้ง เพอร์คัชชันจะทำหน้าที่ “พยุง” จังหวะและรักษาโครงสร้างของเวลาไว้โดยไม่ต้องเป็นเสียงที่ดังที่สุดในวง

นอกจากนี้ เพอร์คัชชันยังมีบทบาทใน “การวางพลังงาน” ของวง เช่น การไล่ระดับพลังเสียงจากเบาไปดัง หรือการเน้นย้ำจุดเปลี่ยนสำคัญของโครงสร้างดนตรี เช่น การเข้าสู่ท่อนใหม่ หรือการกลับมาเล่นธีมเดิม (𝗿𝗲𝗰𝗮𝗽𝗶𝘁𝘂𝗹𝗮𝘁𝗶𝗼𝗻) โดยไม่ต้องพูดหรือสื่อสารด้วยสายตาเลย — เสียงเพียงไม่กี่พยางค์จากเพอร์คัชชันก็สามารถส่งสัญญาณไปทั่ววงได้

หากไม่มีเครื่องเพอร์คัชชัน นักเรียนจะต้องพึ่งพาการฟังเชิงโครงสร้างที่ซับซ้อนมากขึ้น และต้องพัฒนา “จิตสำนึกทางเวลา” (𝗶𝗻𝗻𝗲𝗿 𝘁𝗶𝗺𝗶𝗻𝗴) อย่างเข้มข้นขึ้น ซึ่งแม้อาจเป็นสิ่งที่ฝึกฝนได้ แต่ก็ทำให้กระบวนการเรียนรู้ในวงมีความท้าทายมากขึ้น โดยเฉพาะในระดับเริ่มต้น

เพราะฉะนั้น คำถามว่า “ถ้าไม่มีเพอร์คัชชัน นักดนตรีจะยังรู้ตำแหน่งของตนในโครงสร้างได้หรือไม่?” อาจนำไปสู่การถกเถียงมากกว่าคำตอบ เพราะเพอร์คัชชันไม่ได้ทำหน้าที่ให้ “ได้ยิน” เท่านั้น — แต่ทำหน้าที่เป็น “กรอบ” ของการได้ยิน และเป็นโครงสร้างล่องหนที่ทำให้ทุกเสียงในวงสามารถมีที่ทางของตนอย่างมั่นคง

𝟮. การเรียนรู้แบบมีบริบท: เมื่อเสียงคือเครื่องมือพัฒนา “#ความร่วมมือ”

ในห้องเรียนดนตรี เสียงไม่ได้เป็นเพียงผลลัพธ์ของการเล่นเครื่องดนตรี แต่ยังเป็น “เครื่องมือในการสร้างความสัมพันธ์” ระหว่างผู้เรียนด้วยกันเอง และระหว่างผู้เรียนกับเสียงของผู้อื่น

𝗟𝘂𝗰𝘆 𝗚𝗿𝗲𝗲𝗻 (𝟮𝟬𝟬𝟴) เสนอแนวคิดสำคัญในงาน 𝗠𝘂𝘀𝗶𝗰, 𝗜𝗻𝗳𝗼𝗿𝗺𝗮𝗹 𝗟𝗲𝗮𝗿𝗻𝗶𝗻𝗴 𝗮𝗻𝗱 𝘁𝗵𝗲 𝗦𝗰𝗵𝗼𝗼𝗹 ว่าการเรียนรู้ดนตรีที่มีประสิทธิภาพ ควรเน้นที่การฝึก “การฟังผู้อื่น” อย่างมีเจตนา มากกว่าการฝึกเล่นของตัวเองให้ตรงโน้ตเท่านั้น เสียงของเพื่อนร่วมวง — ไม่ว่าจะเป็นเบสที่อยู่ไกล หรือเพอร์คัชชันที่มักอยู่ด้านหลัง — คือ “บริบทของเสียง” ที่หล่อหลอมความเข้าใจและความร่วมมือในการเล่นดนตรี

เพอร์คัชชันในวงซิมโฟนิกแบรนด์เปรียบได้กับ “บทสนทนาเบื้องหลัง” ที่แม้จะไม่โดดเด่นที่สุด แต่ก็มีพลังในการจัดวางจังหวะ อารมณ์ และพลังงานร่วมกัน เมื่อผู้เรียนฟังเพอร์คัชชัน พวกเขากำลังฝึกทักษะทางสังคมสำคัญ เช่น การรอจังหวะ การเคารพพื้นที่ของเสียงอื่น และการประสานใจโดยไม่จำเป็นต้องใช้คำพูด

หากตัดบทบาทของเพอร์คัชชันออกจากกระบวนการเรียนรู้ นอกจากจะสูญเสียมิติของโครงสร้างทางจังหวะแล้ว ยังอาจทำให้บทเรียนด้าน “ความร่วมมือผ่านเสียง” ลดทอนลงด้วย เสียงที่เคยเป็นตัวแทนของการเคารพกันในดนตรี อาจกลายเป็นเสียงที่ไม่ถูกรับฟัง — และบทเรียนนี้อาจขาดหายไปอย่างเงียบ ๆ

เพราะฉะนั้น เพอร์คัชชันจึงไม่ได้เป็นเพียงเสียง “เคาะ” แต่เป็นเสียงที่เชื้อเชิญให้เรา “ฟังกันและกัน” เพื่อสร้างบทเพลงร่วมกันอย่างมีความหมาย

***อ้างอิง 𝗚𝗿𝗲𝗲𝗻, 𝗟. (𝟮𝟬𝟬𝟴). 𝗠𝘂𝘀𝗶𝗰, 𝗶𝗻𝗳𝗼𝗿𝗺𝗮𝗹 𝗹𝗲𝗮𝗿𝗻𝗶𝗻𝗴 𝗮𝗻𝗱 𝘁𝗵𝗲 𝘀𝗰𝗵𝗼𝗼𝗹: 𝗔 𝗻𝗲𝘄 𝗰𝗹𝗮𝘀𝘀𝗿𝗼𝗼𝗺 𝗽𝗲𝗱𝗮𝗴𝗼𝗴𝘆. 𝗔𝘀𝗵𝗴𝗮𝘁𝗲 𝗣𝘂𝗯𝗹𝗶𝘀𝗵𝗶𝗻𝗴.

𝟯. เสียงที่เปล่ง และเสียงที่ “#สัมพันธ์”

เมื่อ “#การฟัง” สำคัญเท่ากับ “#การเล่น”

𝗦𝗺𝗮𝗹𝗹 (𝟭𝟵𝟵𝟴) เสนอว่า “ดนตรี” ไม่ใช่แค่ผลลัพธ์ของเสียงที่เกิดขึ้น แต่เป็นพฤติกรรมและกิจกรรมทางสังคม (𝗺𝘂𝘀𝗶𝗰𝗸𝗶𝗻𝗴) ซึ่งหมายถึงทุกสิ่งที่เกี่ยวข้องกับการเล่นดนตรี การฟังดนตรี การเตรียมตัว หรือแม้กระทั่งการตั้งค่าเวทีดนตรี ล้วนเป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมดนตรีที่มีความหมาย

ในแง่นี้ นักดนตรีไม่ได้เป็นแค่ “#ผู้สร้างเสียง” แต่เป็น “ผู้ปฏิบัติการร่วมในระบบของความสัมพันธ์” ที่เสียงแต่ละเสียงมีบทบาทและความหมายต่อกันในวงดนตรี การเล่นดนตรีจึงเป็นการสื่อสารและสร้างความสัมพันธ์ระหว่างผู้เล่น รวมถึงผู้ฟังด้วย

สำหรับเครื่องเพอร์คัชชัน บทบาทของมันไม่ใช่แค่การให้จังหวะเพียงอย่างเดียว แต่เป็นส่วนหนึ่งของบทสนทนาในวงดนตรี ที่ทำให้เกิดความสมดุลและความร่วมมือของเสียงทุกเสียง

ผู้เล่นเพอร์คัชชันมักไม่ได้เล่นต่อเนื่องตลอดเพลง พวกเขาต้องนับจังหวะเงียบจำนวนมาก บางครั้งรอมากกว่า 𝟭𝟬𝟬 ห้อง เพื่อจะเคาะเพียง 𝟭 ครั้ง แต่การเคาะครั้งนั้นต้อง แม่นยำ ร่วมจังหวะกับวง และส่งแรงสะเทือนไปในระดับโครงสร้างของบทเพลง สิ่งเหล่านี้ต้องการการฟังที่ลึก และความสามารถในการ “อยู่กับเสียงของผู้อื่น” มากกว่าการเล่นให้ตรงตามโน้ตของตน

การรอจังหวะ การควบคุมความเงียบ และการเข้าพร้อมกันกับวง ไม่ใช่แค่ทักษะเชิงเทคนิค แต่คือพฤติกรรมทางดนตรีที่สะท้อนวินัย ความตั้งใจ และการให้เกียรติเพื่อนร่วมวง — เป็นทักษะที่สอนเรื่อง “ความสัมพันธ์” ได้ดีกว่าคำสอนในตำราใด ๆ

หากเราตัดเครื่องเพอร์คัชชันออกจากวงดนตรี เราอาจไม่ได้สูญเสียเพียงเสียงบางเสียงเท่านั้น แต่ยังอาจสูญเสีย พื้นที่การเรียนรู้ที่ทำให้เด็กได้ฝึกการรออย่างมีจิตสำนึก, การฟังอย่างตั้งใจ, และการมีส่วนร่วมในความเงียบ — ซึ่งล้วนเป็นรากฐานสำคัญของดนตรีในฐานะพฤติกรรมร่วมของมนุษย์

ดังนั้น “#เพอร์คัชชัน” ไม่ได้เป็นเพียงจังหวะหรือความดัง แต่คือบทเรียนแห่งความสัมพันธ์ที่ซ่อนอยู่ในความเงียบ

และเมื่อสิ่งนี้หายไป คำถามที่สำคัญไม่ใช่แค่ว่าเพลงจะยังไพเราะอยู่ไหม — แต่คือ เราจะยังสอน “ความสัมพันธ์ผ่านเสียง” ได้อย่างไร?

***อ้างอิง 𝗦𝗺𝗮𝗹𝗹, 𝗖. (𝟭𝟵𝟵𝟴). 𝗠𝘂𝘀𝗶𝗰𝗸𝗶𝗻𝗴: 𝗧𝗵𝗲 𝗠𝗲𝗮𝗻𝗶𝗻𝗴𝘀 𝗼𝗳 𝗣𝗲𝗿𝗳𝗼𝗿𝗺𝗶𝗻𝗴 𝗮𝗻𝗱 𝗟𝗶𝘀𝘁𝗲𝗻𝗶𝗻𝗴. 𝗪𝗲𝘀𝗹𝗲𝘆𝗮𝗻 𝗨𝗻𝗶𝘃𝗲𝗿𝘀𝗶𝘁𝘆 𝗣𝗿𝗲𝘀𝘀.

𝟰. “#เสียงที่ไม่เป็นเสียงหลัก” กับทัศนคติของนักเรียน

เมื่อการรอ คือบทเรียนของความเข้าใจวงดนตรี

เครื่องเพอร์คัชชันหลายชิ้น เช่น ไทรแองเกิล แทมบูรีน หรือคาบาซ่า มักมีบทบาทเฉพาะช่วงเวลา — เล่นเพียงไม่กี่จังหวะในเพลงหนึ่ง ๆ และใช้เวลาส่วนใหญ่นั่ง “รอ” อย่างเงียบ ๆ อยู่หลังเวที สิ่งนี้ฟังดูเหมือน “ไม่มีอะไรให้เรียนรู้” แต่ในความจริง นี่คือบทเรียนสำคัญที่ทรงพลัง

การรออย่างมีความหมาย สอนให้นักเรียนเข้าใจว่า การมีคุณค่าในวงดนตรีไม่ได้ขึ้นอยู่กับความถี่ของเสียงที่เปล่งออกมา แต่ขึ้นอยู่กับความพร้อมเพรียง ความแม่นยำ และเจตนาเบื้องหลังการเล่นเสียงเดียวให้เป๊ะตรงเวลา นี่คือทักษะของการ เป็นส่วนหนึ่งของวง ไม่ใช่แค่ อยู่ในวง

ถ้าเด็กไม่เคยได้รับบทบาทแบบนี้เลย — ไม่เคยถูกวางให้อยู่ในจุดที่ต้องรอ ต้องฟัง และต้องสังเกตเพื่อให้การมีอยู่ของตน “เกิดผล” อย่างพอดี — พวกเขาอาจเรียนรู้ว่า “คนที่มีค่าคือคนที่ได้เล่นเยอะ” โดยไม่เข้าใจว่า ความหมายของวงดนตรีคือความร่วมมือที่ต่างคนต่างมีบทบาท และแต่ละบทบาทมีคุณค่าต่อทั้งภาพรวม

การเล่นเครื่องเพอร์คัชชันจึงไม่ใช่แค่เรื่องของเทคนิค แต่คือบทเรียนแห่งวุฒิภาวะ การยอมรับบทบาทเล็ก ๆ โดยไม่ลดความรับผิดชอบ และการเข้าใจว่าความเงียบก็มีเสียงในเชิงสื่อความหมาย

เมื่อเราให้พื้นที่กับ “เสียงที่ไม่เป็นเสียงหลัก” เรากำลังปลูกฝังทัศนคติแบบวงดนตรีอย่างแท้จริง — วงที่ทุกเสียงสำคัญ แม้จะมาเพียงหนึ่งครั้งตลอดทั้งเพลง

𝟱. วงที่ไม่มี “#เสียงเคาะ” คือวงที่ไม่มีอะไรอีก?

“#เพอร์คัชชัน” ไม่ใช่แค่การเคาะ แต่คือหัวใจลมหายใจของวงดนตรี

เมื่อเราถามว่า “𝗦𝘆𝗺𝗽𝗵𝗼𝗻𝗶𝗰 𝗕𝗮𝗻𝗱 จะเป็นไปได้ไหม หากไม่มีเพอร์คัชชัน”

คำถามนั้นอาจไม่ได้สะท้อนแค่ความสมบูรณ์ของเสียง แต่คือการท้าทายต่อ แก่นของการเรียนรู้ดนตรีแบบร่วมมือ

เพราะเครื่องเคาะคือหนึ่งในกลุ่มเครื่องดนตรีที่ ไม่ใช้คำพูด แต่สื่อสารได้ชัดที่สุด — ทั้งในเชิงจังหวะ ความรู้สึก และพลังงานร่วม

ลองจินตนาการว่า...

๐ ถ้าไม่มีเพอร์คัชชัน นักเรียนจะยังได้ฝึก “ภาวะภายใน” (𝗶𝗻𝗻𝗲𝗿 𝗽𝘂𝗹𝘀𝗲) หรือไม่? เพราะจังหวะภายในไม่ได้ถูกฝึกจากเครื่องเป่าเพียงอย่างเดียว แต่ถูกย้ำและขัดเกลาด้วย “เสียงเคาะ” ที่เปรียบเสมือนเมโทรโนมมีชีวิต

๐ ถ้าไม่มีเพอร์คัชชัน การสื่อสารแบบไม่ใช้คำจะยังมีอยู่ไหม? เพราะการเล่นเพอร์คัชชันคือการฟัง การเฝ้ารอ และการร่วมเล่นที่เกิดขึ้นโดยไม่ต้องพูดอะไร — แต่ทำให้ทั้งวงรับรู้ถึง “จังหวะร่วม” อย่างเป็นธรรมชาติ

๐ ถ้าไม่มีเพอร์คัชชัน วงยังสื่อสารความหมายได้ครบหรือไม่? ความรู้สึกของฉากสงคราม ความเงียบก่อนการระเบิดของอารมณ์ หรือพลังงานที่ส่งผ่านแค่เสียงตีหนึ่งครั้ง — สิ่งเหล่านี้ยากจะถ่ายทอดผ่านเสียงเป่าเพียงอย่างเดียว

การไม่มีเพอร์คัชชันในวง ไม่ได้แค่ทำให้เสียงบางอย่างหายไป แต่มันคือการสูญเสีย “ภาษาหนึ่ง” ที่ใช้สื่อสารระหว่างมนุษย์ผ่านเวลา ความเงียบ และแรงสั่นสะเทือน

เพราะฉะนั้น คำถามจึงไม่ใช่แค่ “ถ้าไม่มีเพอร์คัชชัน วงยังเล่นได้ไหม”

แต่คือ “#ถ้าไม่มีเสียงเคาะ — วงนั้นยังสื่อสารเป็นวงอยู่หรือเปล่า?”

 บทสรุป

เพอร์คัชชัน — เมื่อเสียงเคาะกลายเป็นบทเรียนเรื่อง “#การอยู่ร่วม”

แม้เครื่องเพอร์คัชชันจะไม่ใช่พระเอกของเวที ไม่ได้มีเมโลดี้ให้จดจำ ไม่ได้โซโล่อย่างสม่ำเสมอ แต่สิ่งที่มันสร้างไว้ในทุกบทเพลง คือจังหวะร่วม (𝘀𝗵𝗮𝗿𝗲𝗱 𝗽𝘂𝗹𝘀𝗲), ความนิ่งที่มีความหมาย (𝗽𝘂𝗿𝗽𝗼𝘀𝗲𝗳𝘂𝗹 𝘀𝗶𝗹𝗲𝗻𝗰𝗲), และพื้นที่ที่นักดนตรีคนอื่นจะ “ยึด” เพื่อวางเสียงของตัวเองอย่างมั่นใจ

ในแง่หนึ่ง เพอร์คัชชันคือ “#เสียงที่ไม่เคยอ้างตัวเป็นศูนย์กลาง”

แต่กลับมีพลังในการกำกับจังหวะชีวิตของวง

พวกเขารอในความเงียบ เล่นในความแม่นยำ และจบลงโดยไม่ต้องปรบมือก็ได้ — เพราะบทบาทของพวกเขาคือการพยุงทั้งวงให้เดินหน้าอย่างราบรื่น

นี่คือบทเรียนสำคัญที่นักเรียนดนตรีควรได้สัมผัส เพราะมันไม่เพียงเกี่ยวกับการ “เล่นให้ถูกต้อง”

แต่คือการฝึกจิตใจให้ อยู่กับคนอื่นได้โดยไม่ต้องเป็นจุดเด่น

มันคือการฝึกภาวะภายในที่ยอมรับว่า “ไม่จำเป็นต้องมีเสียงตลอดเวลา จึงจะมีคุณค่า”

ในยุคที่เด็กๆ เติบโตมากับการแข่งกันเป็นที่หนึ่ง แข่งกันดัง แข่งกันเด่น เครื่องเพอร์คัชชันอาจเป็นครูที่ดีที่สุดในเรื่อง “ความร่วมมือ” (𝗰𝗼𝗹𝗹𝗮𝗯𝗼𝗿𝗮𝘁𝗶𝗼𝗻), “การฟัง” (𝗮𝘁𝘁𝗲𝗻𝘁𝗶𝘃𝗲 𝗹𝗶𝘀𝘁𝗲𝗻𝗶𝗻𝗴) และ “การเข้าใจบริบท” (𝗰𝗼𝗻𝘁𝗲𝘅𝘁𝘂𝗮𝗹 𝘀𝗲𝗻𝘀𝗶𝘁𝗶𝘃𝗶𝘁𝘆)

เราจึงไม่ควรถามเพียงว่า

“ถ้าไม่มีเพอร์คัชชัน วงยังเล่นได้หรือไม่?”

แต่ควรถามว่า

“ถ้าเด็กไม่เคยเรียนรู้การเป็นส่วนหนึ่งของความเงียบและจังหวะร่วม พวกเขาจะเข้าใจความหมายของการอยู่ร่วมในวงดนตรีได้อย่างไร?”

เสียงเคาะอาจเงียบในบางขณะ แต่ในความเงียบนั้น มีเสียงของ “ความรับผิดชอบร่วมกัน” กำลังทำงานอยู่เสมอ